10 fun facts over talen

Er zijn naar schatting 7000 talen op de wereld. Die variëren van Mandarijn (Chinees), de moedertaal van meer dan een miljard mensen, tot meer dan 200 kunstmatige talen zoals Elvish. Elvish is de taal die alleen maar wordt gesproken door de (verzonnen) Elves uit de J.R.R. Tolkien-boeken en hun diehard fans. Met zó veel verschillende manieren waarop mensen zichzelf uitdrukken, vonden wij het tijd om een top 10 van fun facts over talen op te stellen.

1. Een hele onomatopee-familie

Hoe natuurlijk Vlaams onomatopeeën ook kunnen klinken: onomatopeeën zijn niet universeel. Engelstaligen zeggen bijvoorbeeld “snip snip” om het geluid van een knippende schaar na te bootsen, terwijl Japanners “chocki choki” zeggen. De toeter van een auto klinkt in Turkije niet als “toet toet”, maar als “düt düt”. En in Korea klinkt een trein niet als “tsjoeke tsjoeke tuut tuut” en ook niet als het Engelse “chugga chugga choo choo”, maar als “chik chik pok pok”. Het dierenrijk telt ook talloze van zulke klanknabootsingen. In het Engels klinkt het geluid dat bijen maken als “buzz” en in het Afrikaans als “zoem-zoem”. In het Bengaals zeggen koeien geen “boe” maar “hamba”. En de haan kraait ook al in verschillende talen: in het Engels klinkt het als “cockadoodle-doo”, in het Catalaans als “co-co-ro-co”, in het Duits als “kikeriki” en in het Chinees als “goh-geh-goh-goh.”

2. Lang verhaal

Naast het bekende antidisestablishmentarianism zijn er nog veel andere zeer lange woorden die leuk zijn om te onthouden. Pseudopseudohypoparathyroidism is een schildklierafwijking, supercalifragilisticexpialidocious staat ook in sommige woordenboeken en hippopotomonstrosesquipedaliophobia is de angst voor lange woorden. Maar vind je die woorden wel echt de moeite waard om te onthouden? Dat is iets persoonlijks. Als jij denkt van niet, dan is het gewoon leuk om te weten dat er een lang woord bestaat voor het beschrijven van iets onbelangrijks zoals bijvoorbeeld floccinaucinihilipilification.

3. Letters tellen

Wie Nederlands spreekt, kent een alfabet met 26 letters, maar beseft misschien niet dat dit niet overal het geval is. Het Rotokas, een taal die op Papoea-Nieuw-Guinea wordt gesproken, heeft maar elf letters, wat dus betekent dat dit het kortste alfabet ter wereld is. En de award voor ‘taal met de meeste letters’ gaat naar het Khmer, wat gesproken wordt in Cambodja en 74 letters telt.

4. Een taal met karakter

Chinees (Mandarijn/Kantonees) telt 50.000 karakters. Om ze allemaal te leren, zou je heel wat flashcards nodig hebben. Maar als je Chinees wilt leren moet je je geen zorgen maken: om een krant te kunnen lezen, moet je “slechts” 2000 karakters leren.

5. Welke was er eerst?

De vraag welke taal de oudste is, kan niet echt worden beantwoord, omdat gesproken talen en culturen met alleen gesproken tradities niet kunnen worden meegerekend. Maar de oudste talen met geschreven onderdelen zijn in ieder geval: Hebreeuws, Sanskriet, Summarisch en Baskisch.

6. Creatieve linguïsten

Sinds de zeventiende eeuw zijn er al meer dan 200 kunstmatige talen bedacht, die soms ‘constructed languages’ of ‘conlangs’ worden genoemd. Veel hiervan zijn bedacht door filosofen om onderling te kunnen gebruiken, hoewel hedendaagse kunstmatige talen (zoals Elvish, Klingon, Na’vi en Dothraki) zijn bedacht voor in de populaire cultuur, commercie en handel.

7. Rijmelarij

De E is zowel de meest voorkomende letter als de meest voorkomende klinker in het Engels. En de R is de meest voorkomende medeklinker. Er zijn echter méér woorden die met de S beginnen. En wat leuk is aan het Engels is dat er veel woorden zijn die nergens op rijmen, zoals
silver, bulb, angel, month, husband, wolf, purple, hungry en wasp.

8. Synoniemen to the max

Sommige talen hebben vele tientallen synoniemen om hetzelfde concept te beschrijven (de bekendste zijn misschien wel de vele woorden voor “sneeuw” in de Eskimo-talen: Inuit en Yupik). Er zijn bijvoorbeeld 27 Albanese woorden voor “snor” (inclusief “dirs ur” voor de eerste gezichtsbeharing van een tiener) en 43 Somalische woorden voor kamelen. In Hawaï zijn er 108 woorden om zoete aardappel te beschrijven, 47 voor bananen en 200 voor regen.

9. De wonderlijke wereld van semordnilaps

Dit zijn woorden waaruit een ander woord ontstaat als je het achterstevoren spelt. Bijvoorbeeld stop > pots is zo’n een semordnilap (wat komt van het Engelse “palindromes” achterstevoren gespeld). Een paar andere voorbeelden van Engelse semordnilaps zijn: diaper > repaid, desserts > stressed, evil > live, dog > god, drawer > reward, gateman > nametag en smart > trams.

10. Accenten in de gebarentaal

Net zoals er geen “accentloze” gesproken taal bestaat, heeft ook elke gebarentaal z’n lokale accenten. Dit is omdat gebarentaal geen directe vertaling of vertegenwoordiging is van gesproken taal, maar een eigen taal is met grammatica, vocabulaire, straattaal en uitdrukkingen. Geboren doven kunnen aan de hand van de taal eenvoudig bepalen of iemand doof is, kan horen of de gebarentaal pas net heeft geleerd. En in Amerika staan New Yorkers bijvoorbeeld bekend om hun snelle gebaren, terwijl ze in Ohio rustiger zijn. Lokale accenten kunnen zelfs benadrukt worden met specifieke gebarenstijlen, zoals uitgetekende gebaren in het Zuiden.